Το φαγητό αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας και πέρα από την κάλυψη της βασικής μας ανάγκης, της πείνας, το χρησιμοποιούμε και ως κομμάτι της κοινωνικοποίησής μας (φαγητό με παρέα), αλλά και ως κομμάτι της ικανοποίησής μας, τόσο σωματικής, όσο και ψυχολογικής.
Έτσι, δημιουργήθηκε ο όρος «comfort foods», για να δηλώσει τα τρόφιμα ή φαγητά τα οποία θέλουμε να καταναλώσουμε κάθε φορά που δεν αισθανόμαστε ψυχολογικά καλά. Για παράδειγμα, μετά από μία δύσκολη ημέρα στη δουλειά ή το σχολείο, μετά από κάποιο στενάχωρο περιστατικό ή μία απογοήτευση, κατά τη διάρκεια κάποια στρεσογόνου κατάστασης, ακόμα και όταν αισθανόμαστε μόνοι μας!
Ψυχολογική ή βιοχημική ανάγκη;
Υπάρχουν πολλές εξηγήσεις πάνω στο γιατί κάποια τρόφιμα μας κάνουν να αισθανόμαστε καλύτερα όταν τα καταναλώνουμε. Θα σταθώ σε δύο βασικά στοιχεία, το ψυχολογικό και το βιοχημικό. Από την ψυχολογική πλευρά, κάθε φορά που βιώνουμε άγχος, στενοχώρια, πίεση, απογοήτευση και άλλα συναισθήματα που μας «ρίχνουν», τείνει ο οργανισμός μας να επαναφέρει από τη μνήμη μας προηγούμενες ευχάριστες στιγμές, κυρίως από την παιδική ηλικία, ώστε να εξισορροπήσει την ψυχολογική κατάπτωση. Ως επί το πλείστον οι στιγμές αυτές σχετίζονται με κάποιο τρόφιμο.
Για παράδειγμα, μία όμορφη τούρτα στα γενέθλια ή το φαγητό που μαγείρευε η μαμά τις Κυριακές που μαζευόταν όλη η οικογένεια και μας παραπέμπει στην οικογενειακή ζεστασιά (σε συνδυασμό με την κοινωνικοποίηση). Καθώς όμως τα τρόφιμα που επιλέγουμε είναι κυρίως fast food και γλυκά, η κατανάλωσή τους έχει επίπτωση στην υγεία μας και στο σωματικό βάρος, κάτι που εντείνει ακόμα περισσότερο το ψυχολογικό στρες.
Όσον αφορά το βιοχημικό κομμάτι, οι ευθύνες αποδίδονται στις ορμόνες μας και συγκεκριμένα στην ορμόνη σεροτονίνη (νευροδιαβιβαστής), η οποία είναι γνωστή και ως ορμόνη της διάθεσης. Όταν η σεροτινίνη είναι πεσμένη, η κατανάλωση τροφίμων που την αυξάνουν, μας δίνει ένα παροδικό boost και αισθανόμαστε καλύτερα. Τα τρόφιμα αυτά είναι όσα περιέχουν τρυπτοφάνη, ένα πρόδρομο μόριο της σεροτονίνης. Επιπλέον, έχει φανεί ερευνητικά ότι πέρα από τα τρόφιμα που αυξάνουν τη σεροτινίνη, θετικό αντίκτυπο στη διάθεση έχουν και τα τρόφιμα που περιέχουν πρε- και προβιοτικά και αυξάνουν την ποικιλία της εντερικής μας μικροχλωρίδας!
Υπάρχουν λοιπόν υγιεινά comfort foods;
Ασφαλώς και υπάρχουν, παίρνοντας σαν σημείο αναφοράς την επίδραση στη σεροτονίνη και τη χαλάρωση γενικότερα του μυικού και νευρικού μας συστήματος, ώστε να έχουμε ένα χαλαρωτικό αποτέλεσμα, χωρίς να επιβαρύνουμε την υγεία και το βάρος μας!
Ζυμαρικά και ρύζι
Λόγω της περιεκτικότητάς τους σε υδατάνθρακες, οδηγούν σε παραγωγή της σεροτονίνης, με αποτέλεσμα το παροδικό boost στη διάθεση. Προτιμήστε τα ζυμαρικά ολικής αλέσεως και το μη αποφλοιωμένο ρύζι, τα οποία πέρα από τη σεροτονίνη, θα σας βοηθήσουν να διαχειρστείτε και την πείνα σας, ανάμεσα στα γεύματα λόγω των φυτικών ινών που περιέχουν, άρα δράση 2 σε 1! Μπορείτε να τα καταναλώσετε μαζί με σάλτσα λαχανικών ή τυρί, ως γρήγορο γεύμα.
Μαύρη σοκολάτα
Περιέχει τρυπτοφάνη, το πρόδρομο μόριο της σεροτινίνης, καθώς και μαγνήσιο που χαλαρώνει το μυικό σύστημα, ό,τι δηλαδή χρειάζεστε μετά από μία έντονη ημέρα. Μπορείτε να φτιάξετε και τη δική σας αγαπημένη μπουκίτσα σοκολάτας, με μαύρη σοκολάτα, δημητρικά ολικής άλεσης και κάποιο αποξηραμένο φρούτο, όπως η κορινθιακή σταφίδα που περιέχει αντιοξειδωτικά, συνδυάζοντας τα οφέλη όλων των συστατικών στη διάθεση.
Pop Corn
Γρήγορο και υγιεινό σνακ, καθώς περιέχει πολλές φυτικές ίνες, μη επεξεργασμένους υδατάνθρακες και μπορείτε να το φτιάξετε στο σπίτι σας με λίγο ελαιόλαδο ή χωρίς κάποια λιπαρή ύλη με τις πολλές μηχανές παρασκευής pop corn που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Επίσης, από ψυχολιγικής πλευράς, έχει συνδυαστεί με χαρούμες περιστάσεις όπως party, γενέθλια, διασκέδαση, κινηματογράφο κ.ά. Ένα μικρό μπολάκι αρκεί.
Ξηροί καρποί
Πλούσιοι σε τρυπτοφάνη και μαγνήσιο για χαλάρωση του μυικού συστήματος. Εύκολο και γήγορο σνάκ. Μπορείτε να καταναλώσετε μία κλειστή χούφτα ξηρών καρπών, μαζί με κολοκυθόσπορους και ηλιόσπορους ή να τους συνδυάσετε με το κομμάτι μαύρης σοκολάτας και ξηρών φρούτων που ανέφερα παραπάνω.
Τυρί
Πέρα από την περιεκτικότητά τους σε τρυπτοφάνη, τα τυρία λόγω της ζύμωσης που υφίστανται περιέχουν προβιοτικά και ενισχύουν την ποικιλία στη μικροχλωρίδα του εντέρου, που έχει φανεί ότι σχετίζεται με την επίδραση των ορμονών και νευροδιαβιβαστών και τελικά με τη διάθεσή μας. Ένα κομμάτι παρμεζάνας ή μοτσαρέλας ή λίγο τυρί τριμμένο στα ζυμαρικά ολικής άλεσης θα σας ενισχύσει.
Κοτόπουλο
Και σε αυτή την περίπτωση παίζει ρόλο η τρυπτοφάνη. Ως προς τον ψυχολογικό παράγοντα, μπορείτε να φτιάξετε μία σούπα με κοτόπουλο, λαχανικά και πολλά μυρωδικά, καθώς η ζεστασιά της σούπας, μαζί με το γεμάτο άρωμα των μπαχαρικών θα σας ηρεμήσουν και θα σας γεμίσουν ευχάριστα συναισθήματα.
Φρούτα και Λαχανικά
Λόγω των φυτικών ινών τους για τα βακτήρια του εντέρου. Επιπλέον, όπως γνωρίζετε περιέχουν και πληθώρα βιταμινών και ιχνοστοιχείων, όπως του συμπλέγματος Β, σελήνιο και μαγνήσιο, που χαλαρώνουν τόσο το νευρικό, όσο και το μυικό σύστημα! Θα πρότεινα μία σούπα με λαχανικά ή στικς λαχανικών που ετοιμάζονται γρήγορα και εύκολα, για τις δύσκολες ώρες.
Μη θερμιδικοί τρόποι ενίσχυσης της διάθεσης.
Πέρα από τα τρόφιμα που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ως comfort foods και είναι υγιεινά, υπάρχουν και μη θερμιδικοί τρόποι να μειώσετε τόσο το σωματικό, όσο και το ψυχολογικό στρες. Συμφωνα με τα ερευνητικά δεδομένα, η ήπια αερόβια άσκηση, η έκθεση στον ήλιο, το να χαμογελάμε συχνά και οι ωραίες μυρωδιές έχουν το δικό τους μερίδιο, χωρίς να μας δίνουν θερμίδες!
*Το παρόν άρθρο έχει δημοσιευθεί είτε αυτούσιο είτε μερικώς στο περιοδικό Forma.
