Η εκφύλιση της Ωχράς Κηλίδας θεωρείται από τα σημαντικότερα αίτια μείωσης της όρασης σε ηλικιωμένα άτομα. Παρόλο που στις περισσότερες περιπτώσεις, το αίτιο είναι άγνωστο, ο κύριος παράγοντας κινδύνου μείωσης της όρασης είναι η ηλικία. Γι΄αυτό και η πάθηση ονομάζεται και Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς.
Τι είναι όμως η Ωχρά κηλίδα; Φανταστείτε το μάτι σας σαν μία μπάλα. Το φως εισέρχεται από μπροστά μέσω της κόρης και καταλήγει στο πίσω μέρος του ματιού, στον αμφιβληστροειδή. Η περιοχή που βρίσκεται στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς, ονομάζεται Ωχρά Κηλίδα. Η Ωχρά κηλίδα είναι πολύ σημαντική περιοχή, καθώς είναι υπεύθυνη για οτιδήποτε μπορούμε να δούμε κοιτώντας ευθεία (κεντρική όραση), διαβάζοντας ή γράφοντας.
Τα μάτια είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στην οξειδωτική βλάβη λόγω της έκθεσής τους στην ηλιακή ακτινοβολία. Ο καπνός του τσιγάρου ή η ρύπανση του περιβάλλοντος μπορούν να επηρεάσουν την όραση, και για τον λόγο αυτό η αντιοξειδωτική προστασία είναι ιδιαίτερα χρήσιμη. Οι προσπάθειες έχουν εστιαστεί στην καθυστέρηση της προόδου της ασθένειας, όταν αυτή επέλθει ή την πρόληψή της. Τα διάφορα αντιοξειδωτικά και οι αντιφλεγμονώδεις ουσίες που περιέχονται στα τρόφιμα φαίνεται να επηρεάζουν την υγεία της όρασης, ενώ οι βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία, ενισχύουν την βελτίωσή της. Θρεπτικά συστατικά ιδιαίτερου ενδιαφέροντος φαίνεται πως αποτελούν η βιταμίνη Ε, η βιταμίνη C, το β-καροτένιο, η λουτεΐνη και η ζεαξανθίνη, ο ψευδάργυρος, τα ωμέγα-3 λιπαρά κ.ά.
Η βιταμίνη Ε χαρακτηρίζει μια ομάδα 8 λιποδιαλυτών αντιοξειδωτικών: 4 τοκοφερολών (α,β,γ και δ) και 4 τοκοτριενολών (α, β, γ και δ). Η α-τοκοφερόλη αποτελεί την ενεργό μορφή της βιταμίνης Ε και έχει μεγάλη αντιοξειδωτική δράση. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη για τη βιταμίνη Ε είναι 15 mg/ημέρα, τόσο για τους άνδρες, όσο και για τις γυναίκες άνω των 19 ετών.
Η βιταμίνη C, γνωστή και ως ασκορβικό οξύ, είναι μια σημαντική υδατοδιαλυτή βιταμίνη, απαραίτητη για τη σύνθεση του κολλαγόνου, ενός σημαντικού δομικού συστατικού, απαραίτητου για τη σωστή δομή των αιμοφόρων αγγείων, τους τένοντες και τους συνδέσμους. Αποτελεί ακόμη ένα πολύ ισχυρό αντιοξειδωτικό, αφού προστατεύει τα βασικά μόρια του οργανισμού μας από τις ελεύθερες ρίζες που δημιουργούν καρκίνους διαφόρου τύπου. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι άνδρες λαμβάνουν από τη διατροφή τους λιγότερη βιταμίνη C από ό,τι οι γυναίκες. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη της βιταμίνης είναι 75mg /ημέρα για τις γυναίκες και 90 mg/ημέρα για τους άντρες.
Το Β-καροτένιο ανήκει στη κατηγορία καροτενοειδών, που βρίσκεται σε φρούτα και λαχανικά και χαρακτηρίζεται από πορτοκαλί χρώμα. Μια διατροφή πλούσια σε β-καροτένιο, χαλκό και ψευδάργυρο φαίνεται να μειώνει το κίνδυνο εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Δεν υπάρχει συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη για το β-καροτένιο. Η μέση πρόσληψη β-καροτένιου γυναικών και αντρών στις ΗΠΑ άνω των 50 ετών είναι 2,6 και 2,7 mg αντίστοιχα, ενώ η υψηλή πρόσληψη β-καροτένιου δεν έχει δείξει κάποια επίπτωση στον οργανισμό.
Η λουτεΐνη και η ζεαξανθίνη είναι καροτενοειδή που βρίσκονται σε μεγάλες ποσότητες στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Εκτός από την αντιοξειδωτική τους δράση πιστεύεται πως μπορούν να περιορίσουν την οξειδωτική βλάβη του αμφιβληστροειδούς με τη βοήθεια του φωτός. Δεν υπάρχει συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη για τη λουτεΐνη και τη ζεαξανθίνη, η πρόσληψη όμως 6mg/ημέρα έχει συσχετιστεί με μειωμένο γήρανσης των ματιών
Ο ψευδάργυρος είναι ένα ιχνοστοιχείο σημαντικό για τη δράση πολλών ενζύμων και τη διατήρηση της υγείας του αμφιβληστροειδούς, καθώς παίζει ρόλο στη βελτίωση του μεταβολισμού του ματιού. Ακόμη παίζει σημαντικό ρόλο και στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και τη δομή των πρωτεϊνών και των μεμβρανών των κυττάρων. Η απώλεια ψευδαργύρου από τις βιολογικές μεμβράνες αυξάνει την προσβολή τους από οξειδωτικές δράσεις, εμποδίζοντας έτσι τη φυσιολογική τους δράση.
Τα Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα DHA και EPA θεωρούνται σημαντικά για την πρόληψη της εμφάνισης εκφύλισης της ωχράς. Η δράση τους θεωρείται σημαντική και ποικίλλει, προσφέροντας νευροπροστατευτική δράση στον αμφιβληστροειδή, καθώς ανευρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες στο συγκεκριμένο ιστό. Έχει προταθεί πως η αρτηριοσκλήρυνση των αιμοφόρων αγγείων που προμηθεύουν τον αμφιβληστροειδή με αίμα, συνεισφέρει στη εμφάνιση εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, με μηχανισμό παρόμοιο με αυτόν της στεφανιαίας νόσο, υπονοώντας πως η δράση των λιπαρών που σχετίζονται με τη στεφανιαία νόσο, ενδεχομένως να σχετίζονται και με την εμφάνιση της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.
Μία ισορροπημένη λοιπόν διατροφή που θα περιλαμβάνει φρέσκα φρούτα, λαχανικά, όσπρια, γαλακτοκομικά, ψάρια και άπαχο κρέας αποτελεί τον καλύτερο τρόπο πρόληψης της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας καθώς είναι μία πολύ καλή πηγή αντιοξειδωτικών και ανόργανων συστατικών, τα οποία προάγουν την καλή υγεία των ματιών και της υγείας εν γένει.
