Η σωστή διατροφή βάζει τα θεμέλια της υγείας, της καλής σωματικής και πνευματικής ανάπτυξης του ατόμου. Σ’ ένα παιδί που αθλείται, η ισορροπημένη διατροφή αποτελεί στοιχείο για τη σωματική και πνευματική του προετοιμασία πριν από τον αγώνα.
Η επαρκής ενεργειακή πρόσληψη είναι απαραίτητη για την καλή ανάπτυξη του παιδιού. Η ελλιπής γνώση σε θέματα διατροφής και αναγκών των παιδιών έχει επίπτωση στην νοητική ανάπτυξη τους και στην υγεία τους. Βέβαια, πολλοί γονείς συχνά υπερφορτώνουν τα παιδιά τους με μεγάλες μερίδες φαγητού, πράξη που σταδιακά μπορεί να οδηγήσει σε παχυσαρκία. Για τη διατήρηση ενός υγιούς βάρους, τα παιδιά θα πρέπει να ενθαρρύνονται να αθλούνται καθημερινά και να ακολουθούν τις βασικές αρχές ισορροπημένης διατροφής για καλύτερη αθλητική απόδοση.
Βασικές αρχές υγιεινής διατροφής για παιδιά
Για την ανάπτυξη καλών διατροφικών συνηθειών σ’ ένα παιδί, καλό είναι να ακολουθούνται οι παρακάτω βασικές αρχές υγιεινής διατροφής για παιδιά:
- Τα παιδιά πρέπει να καταναλώνουν ποικιλία τροφίμων από όλες τις κατηγορίες τροφών. Πολλά παιδιά έχουν διατροφικές προτιμήσεις και απέχθειες. Οι γονείς θα πρέπει να ενθαρρύνουν συνεχώς τα παιδιά τους να καταναλώνουν ποικιλία τροφών, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να σέβονται στις προτιμήσεις τους όσο γίνεται περισσότερο. Θα πρέπει να τονισθεί ότι οι διατροφικές συνήθειες των γονιών επηρεάζουν σε μεγάλο ποσοστό τις διατροφικές συνήθειες των παιδιών, γι’ αυτό και οι γονείς θα πρέπει να καταβάλλουν προσπάθεια να ακολουθήσουν μία ισορροπημένη διατροφή, χωρίς να εκδηλώνουν την δυσαρέσκεια τους απέναντι σε «υγιεινά» τρόφιμα. Πολλές φορές, οι λανθασμένες πρακτικές, όπως αυτές του αυστηρού περιορισμού, της συχνής επιβράβευσης και υπερβολικής πίεσης για κατανάλωση, συχνά οδηγούν στα αντίθετα αποτελέσματα.
- Απαραίτητη είναι η καθημερινή κατανάλωση εποχιακών φρούτων και λαχανικών. Κάθε κυρίως γεύμα πρέπει να συνοδεύεται ή και να αποτελείται από λαχανικά, ενώ ένα ελαφρύ γεύμα με φρούτα είναι ό,τι καλύτερο για να δώσει ενέργεια στον αθλητή, χωρίς να τον επιβαρύνει. Ένα ποτήρι φυσικού χυμού φρούτων είναι κατάλληλο για να ενυδατώσει τον νεαρό αθλητή, ενώ παράλληλα θα αναπληρώσει την απώλεια ηλεκτρολυτών.
- Η κύρια πηγή λίπους στη διατροφή του παιδιού που αθλείται, θα πρέπει να είναι το ελαιόλαδο, γνωστό για τις ευεργετικές του ιδιότητες στο καρδιαγγειακό σύστημα και για την αντιοξειδωτική του δράση, ενώ τα ζωικά λίπη (βούτυρο, λίπος- πέτσα από κρέατα, πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα π.χ. κρέμα γάλακτος) συνίσταται να είναι περιορισμένα στο ελάχιστο.
- Η καθημερινή κατανάλωση κρέατος και προϊόντων του, καλό είναι να περιοριστεί, ενώ κάποια γεύματα μπορούν να αντικατασταθούν με ψάρι και όσπρια, πολύ καλές πηγές ζωικής και φυτικής πρωτεΐνης αντίστοιχα.
- Από την ομάδα των δημητριακών, είναι προτιμότερη η κατανάλωση δημητριακών ολικής άλεσης, όπως το ψωμί, τα ζυμαρικά και τα δημητριακά πρωινού ολικής άλεσης.
- Η εξασφάλιση της επαρκής πρόσληψης ασβεστίου στα παιδιά και ιδιαίτερα στους αθλητές, είναι απαραίτητη. Η τακτική κατανάλωση γάλακτος, γιαουρτιού και η χρήση τυριού σε διάφορα γεύματα είναι σημαντική. Η χρήση γαλακτοκομικών προϊόντων με μειωμένα λιπαρά συνίσταται, ειδικά στα παιδιά με αυξημένο σωματικό βάρος ή/ και σε περίπτωση υπερχολιστεριναιμίας.
- Η κατανάλωση επιτραπέζιου αλατιού συστήνεται να είναι περιορισμένη. Οι κρυφές πηγές αλατιού σε διάφορα τρόφιμα (ψωμί, τυρί, μπισκότα, κονσέρβες, τυποποιημένα τρόφιμα) υπερκαλύπτει τις ανάγκες του αθλητή σε νάτριο.
- Τρόφιμα που περιέχουν ζάχαρη, όπως γλυκά, αναψυκτικά και τυποποιημένοι χυμοί, καλό είναι να καταναλώνονται με σύνεση.
- Απαραίτητη είναι η καθημερινή υιοθέτηση ενός πρωινού γεύματος, ειδικά αν ακολουθεί πρωινή άσκηση. Ένα ισορροπημένο πρωινό γεύμα εφοδιάζει τον οργανισμό με ενέργεια για να ανταπεξέλθει την υπόλοιπη ημέρα.
- Τα παιδιά δεν πρέπει ποτέ να αθλούνται εντελώς νηστικά. Ένα ελαφρύ υδατανθρακικό γεύμα είναι ότι καλύτερο, όπως λίγο ψωμί με μέλι, μία μπανάνα ή ένα μπολ φουτοσαλάτα ή μία μπάρα δημητριακών.
- Οι νεαροί αθλητές δεν πρέπει να ξεχνούν την ενυδάτωση τους σ’ όλη την διάρκεια της ημέρας και βέβαια την αναπλήρωση υγρών του οργανισμού κατά την διάρκεια της άσκησης και μετά από αυτήν. Η τακτική κατανάλωση νερού και φυσικών χυμών φρούτων αποτελούν τον καλύτερο τρόπο ενυδάτωσης για τα παιδιά.
- Τα γεύματα των παιδιών θα πρέπει να είναι εύγεστα, εύπεπτα και εύληπτα, να είναι φτιαγμένα με φαντασία και να έχουν όμορφη εμφάνιση.
- Καλό είναι να είναι υγιεινά, παρασκευασμένα από αγνά υλικά, χωρίς βλαβερές προσμίξεις, όπως τα συντηρητικά και τα trans λιπαρά.
Πόσο σημαντική είναι η φυσική δραστηριότητα;
Η τακτική σωματική δραστηριότητα έχει τόσο βραχυπρόθεσμες, όσο και μακροπρόθεσμες ευεργετικές επιδράσεις στα παιδιά. Η άσκηση σε ένα παιδί αθλητή συμβάλλει στην υγιή ανάπτυξη, στην αύξηση της αντοχής και της μυϊκής δύναμης, στην διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους και στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησής του.
Η κακή διατροφή, αλλά και η παχυσαρκία αποτελούν σημαντικά προβλήματα της δημόσιας υγείας. Η παιδική παχυσαρκία προδιαθέτει για μελλοντική εμφάνιση διαβήτη τύπου 2, καρδιαγγειακά προβλήματα αλλά κοινωνικό στιγματισμό του παιδιού. Στις ΗΠΑ υποστηρίζονται πολύ τα προγράμματα εκπαιδευτικής διατροφής και άσκησης, έτσι ώστε να δοθεί η ευκαιρία στα παιδιά να ενημερωθούν εκτενέστερα πάνω σε θέματα διατροφής και να βελτιώσουν την φυσική τους κατάσταση.
Ο καλύτερος τρόπος θα ήταν η ενασχόληση με την άσκηση να γίνεται ως παιχνίδι, έτσι ώστε η δραστηριότητα να δίνει χαρά στο παιδί. Η συμμετοχή σε ομαδικά αθλήματα, όπως μπάσκετ, βόλεϊ, ποδόσφαιρο αλλά και το κολύμπι, ο χορός και η ποδηλασία αποτελούν καλές επιλογές άθλησης ενός παιδιού. Η καθημερινή φυσική δραστηριότητα (περπάτημα, συμμετοχή σε δουλειές σπιτιού, παιχνίδι στο πάρκο) είναι απαραίτητη για την σωματική και ψυχική υγεία του παιδιού.
Συνοψίζοντας
Η συμβολή των γονιών στη διαμόρφωση μιας ισορροπημένης συμπεριφοράς απέναντι στην διατροφή και την άσκηση είναι ιδιαίτερα σημαντική.
